توضیحات تکمیلی دکتر عبده‌تبریزی درباره مصاحبه با کانون
دکتر عبده‌تبریزی، دبیرکل اسبق بورس اوراق بهادار تهران، توضیحاتی را در خصوص برداشت از مصاحبه‌شان با کانون و نحوه محاسبه تولید ناخالص ملی برای کانون ارسال کرده‌اند که در متن خبر می‌خوانید.
پایگاه اطلاع رسانی کانون فنی:
دکتر عبده‌تبریزی، دبیرکل اسبق بورس اوراق بهادار تهران، توضیحاتی را در خصوص برداشت از مصاحبه‌شان با کانون و نحوه محاسبه تولید ناخالص ملی برای کانون ارسال کرده‌اند که در پی می‌خوانید.
چهارمین سخنرانی آنلاین کانون به عنوان وضعیت امروز بازار سرمایه با سخنرانی دکتر حسین عبده تبریزی، دبیرکل اسبق بورس اوراق بهادار تهران، عصر چهارشنبه 18 تیرماه برگزار شد.
توضیح خدمت دوستان
در مورد مصاحبه‌های این‌جانب با اکو ایران و کانون فارغ‌التحصیلان دانشکده فنی دانشگاه تهران، برخی دوستان از نحوه محاسبه تولید ناخالص داخلی در نسبت ارزش بازار به GDP ایراد گرفته‌اند. دو تن از دوستان بزرگوار نیز محاسبه ساده‌ای با دلار بیست و چند تومانی ارایه کرده‌اند که طبعا دقیق نیست. محاسبات GDP به دلار به این سادگی نیست. در کشوری که هر سال 10 تا 14 میلیارد دلار برای ورود کالاهای اساسی و دارو به قیمت دلار 4200 تومان تخصیص داده می‌شود، یا بخش بزرگی از GDP آن انرژی است که متوسط قیمت آن حتی زیر 4200 تومان است، چگونه ممکن است دلار بیست و چند تومانی مبنای محاسبه دلاری GDP قرار گیرد؟
محاسبات تولید ناخالص داخلی دلاری کاری پیچیده است و از این‌رو معمول نیست در یک مقاله یا مصاحبه محقق خود آن را محاسبه کند، چراکه تعیین برابری دلاری قیمت کالاها و خدمات آسان نیست. از این رو، بهتر است به جای محاسبه سرانگشتی، به مراجعی از قبیل سایت worldbank که این ارقام را سالانه محاسبه می‌کنند، مراجعه کرد. (سایت trading economics هم عینا آنها را نقل می کند.) که با دقت نرخ برابری را برمی گزیند. بانک جهانی در کشورهایی که نوسانات ارزی زیادی دارند، چون نرخ تورم با سرعت کمتری نسبت به تغییرات نرخ ارز اثر خود را بر قیمت کالاها و خدمات باقی می گذارد، از شاخص ppp به مثابه نرخ برابری استفاده می‌کند. طبعا در محاسبه این شاخص در ایران، بانک جهانی توجه دارد که برخی از کالاها در ایران با نرخ دلار 4200 ارزش‌گذاری می شود، حامل‌های انرژی با نرخ یارانه‌ای احتساب می‌شود و خدمات با نرخی متفاوت (همپای رشد دستمزد) باید در محاسبات GDP وارد شود.
سایت بانک جهانی: https://data.worldbank.org/indicator/ny.gdp.mktp.cd?end=2017&locations=ir&start=1960&view=chart
سایت Trading Economics: https://tradingeconomics.com
برای این که در این محاسبه ما درگیر بحث دشوار نرخ برابری ارز نشویم، از ارقام ریالی منتشره استفاده کردیم. بانک مرکزی ارقام تولید ناخالص داخلی را منتشر کرده که در جدول زیر می‌یابید. برای محاسبه رقم فعلیGDP، باید رقم پایان سال گذشته (1398) را با شاخص gdp deflator (تورم کالاها و خدمات تولیدی) تعدیل کرد. به عنوان پراکسی gdp deflator، از تورم cpi استفاده کردیم که رقم ریالی کالاها و خدمات مصرفی فعلی را نشان می‌دهد. رشد اقتصادی را هم صفر فرض کردیم. بر این اساس، تولید ناخالص داخلی در پایان سال 98 برابر با 2440 تریلیون بوده و با فرض 7% افزایش ناشی از تورم ابتدای 99 تا پایان خردادماه و با توجه به ارزش 8170 تریلیون تومانی بازار سرمایه (کل بازارها شامل بازار پایه فرابورس) عملا این نسبت بیش از 300% خواهد بود. البته، در محاسبات ارزش بازار سرمایه ممکن است دوبارشماری ناشی از هلدینگ‌ها و سرمایه‌گذاری‌ها رقمی بین 15-20 درصد از ارزش بازار فعلی کم کند؛ اما این دوباره شماری رواج عام دارد. آنچه دوستان باید بدان اهمیت دهند، توجه به رقم 300 درصد نیست، بلکه توجه به این موضوع است که اندک زمانی قبل این رقم 60 درصد بوده است.
اگر دوستان تمایل داشته باشند در این محاسبات تعدیلی انجام دهند، بحثی نیست، اما عادلانه نیست که اصل بحث بنده در مورد بازار سرمایه را رها کنند و تنها عددی را محور قضاوت در مورد مفاد این دو گفتگو قرار دهند.
متاسفانه ده‌ها خلاصه از دو گفتگوی یادشده، بدون ذکر ماخذ، در رسانه‌های همگانی انتشار یافته است. دوستان بسیاری می‌پرسند آیا مفاد این خلاصه‌ها مورد تایید بنده است؟ مطالبی که دراین دو مصاحبه گفته شده و نیز مطالبی که امروز دیرتر در مصاحبه مشابهی در روزنامه جهان صنعت می‌خوانید، در چارچوب شرایط و مقدمات معینی بیان شده که توجه به آنها برای نتیجه‌گیری ضرورت تام دارد. از این‌رو، هرچند متن این خلاصه‌ها حاوی بسیاری از نکات بیان‌شده در دو مصاحبه است، اما روشن است مسئولیتی را متوجه بنده نمی‌کند. بنده مسئول مطالبی هستم که در دو مصاحبه عرض کرده‌ام و درخواستم از دوستانی که در این مورد قضاوت کرده‌اند، آن است که به اصل این مصاحبه‌ها رجوع فرمایند.