ویروس کرونا و تغییرات آب­ وهوایی، ریشه و منشاء یکسانی دارند. در شیوه ­های جدید کشاورزی و دامپروری جدید، بیشتر راندمان اقتصادی در نظر گرفته می ­شود.

ریسک­های بزرگ بیولوژیکی خیلی جدی گرفته نمی ­شوند. رشد روزافزون جمعیت بشر امروز باعث شده است که مصرف مواد غذایی نیز افزایش یابد. از این رو انسان مجبور شده است، برای تامین غذای خود به زیستگاه­های مختلف جانوری حمله­ ور شود.

همان­طور که در کشور چین [شاهد] هستیم، مردم این کشور پرجمعیت برای تامین تغذیه خود از جانوران مختلف اعم از اهلی و وحشی استفاده می­کنند، لذا احتمال انتقال بیماری­های مختلف بین انسان و حیوان افزایش می­یابد.

راب والاس، نویسنده کتاب(Big farms make big flu) بیان می­کند که منشاء تغییرات اقلیمی و شیوع ویروس­هایی همچون هپاتیت، کرونا و غیره همین رشد فزاینده جمعیت بوده است و احتمال این­که از این پس نیز شاهد بروز و ظهور بیماری­های خطرناک از این قبیل باشیم، وجود دارد.

با شیوع این ویروس و تعطیلی صنایع، بنگاه­های اقتصادی و غیره و کاهش حمل­ ونقل­ های زمینی و هوایی، آلودگی هوا در شهرهای مختلف دنیا به یکباره با کاهش چشمگیری نسبت به زمان­های مشابه در سال­های قبل همراه بوده است.

به طور مثال:

مطابق با داده های اخذ شده مربوط به شهر تهران از شرکت کنترل کیفیت هوا، که این داده ها مربوط به شاخص دی اکسید نیتروژن در دو بازه زمانی ۲۱ اسفند ماه سال ۱۳۹۸ تا ۱۲ فروردین ماه سال ۱۳۹۹ و ۲۱ اسفند ماه سال ۱۳۹۷ تا ۱۲ فروردین ماه سال ۱۳۹۸ می باشند، میانگین شاخص دی اکسید نیتروژن در بازه زمانی مربوط به اسفند ماه ۱۳۹۸ و فروردین ماه ۱۳۹۹ ، ۴7/۴2 بوده است، در صورتی که میانگین شاخص دی اکسید نیتروژن در بازه زمانی مربوط به اسفند ماه ۱۳۹۷ و فروردین ماه ۱۳۹۸ برابر با 8/53 بوده است.

در واقع می توان گفت با کاهش و یا تعطیلی فعالیت‌‌های صنعتی، حمل و نقل و سایر فعالیت هایی که با سوزاندن سوخت های فسیلی سروکار دارند (به علت شیوع ویروس کرونا)، شاخص دی اکسید نیتروژن پس از شیوع ویروس کرونا و در بازه زمانی مذکور ۲۱ درصد کاهش یافته است.

تصویر ذیل نیز نشان دهنده کاهش غلظت آلاینده دی ­اکسید نیتروژن در دوران شیوع ویروس کرونا و مدت مشابه سال قبل (2019 میلادی) می­باشد.

آن­چه اهمیت دارد، این است که نباید از این کاهش سریع و ناپایدار انتشار آلاینده ­ها در سطح زمین خوشحال بود و باید این نقطه زمانی شروع تغییرات مثبت در عادات محیط زیستی مردم و دولت­ها در سراسرجهان باشد. همچنین با توجه به بحران اقتصادی پیش­آمده در اثر ویروس کرونا در سراسر جهان، بایستی دولت­ها برنامه ­های پایدار و سازگار با تغییرات آب­ وهوایی ارائه کنند و جهان را به سمت­ وسوی توسعه ­ای سبز و پایدار رهنمون شوند.

و در نهایت این­که چشم ­انداز محیط زیستی جهان پس از کرونا، فقط و فقط به نوع نگرش و تصمیمات دولت­ ها در جهت حل بحران اقتصادی پیش­رو بستگی دارد.

علی علوی نائینی

دانشجوی دکتری رشته برنامه­ ریزی محیط زیست-دانشگاه تهران

 و دانش­ آموخته پردیس فنی دانشگاه تهران